پازيريك كهن ترين فرش دنيا
خريدار فرش پازيريك
لحظه آخر
آيا تاكنون نام پازيريك، كهن‌ترين فرش دنيا به گوشتان خورده است؟ آيا مي‌دانستيد كه پازيريك فرشي ايراني است كه كشور روسيه به داشتن آن در موزه آرميتاژ افتخار ميكند؟ آيا دوست داريد كه در مورد ويژگي‌هاي اين فرش دستبافت منحصربهفرد اطلاعاتي را كسب كنيد؟ همانطور كه مي‌دانيد از روي آثار هنري به فرهنگ و تمدن آنها ميتوان پي برد. يكي از هنرهاي بسيار بي‌نظير كشور ايران از گذشته‌هاي دور، هنر قالي بافي بوده است كه ايرانيان در اين زمينه توانسته‌اند قاليچه‌هاي دستبافت بي‌مثالي را توليد كنند. قالي پازيريك يكي از نمونه‌هاي فرشهاي دستبافت ايراني است كه قدمت ديرينه داشته و يادگاري از ۲۵۰۰ سال پيش از دوران هخامنشيان است. اين فرش با نقوش زيبايي كه روي خود دارد، سندي بر قدمت هنر فرش‌بافي در ايران است و بدين خاطر آن را يكي از قديمي‌ترين فرشهاي جهان مي‌دانند. در ادامه مي‌خواهيم شما را با كهن‌ترين فرش دنيا به نام قالي پازيريك آشنا نماييم. اين فرش كه پس از گذشت ساليان بسيار همچنان افتخار ايران و ايرانيان است تاريخچه‌اي دارد كه در ادامه به آن خواهيم پرداخت.
قاليچه پازيريك
تاريخچه قاليچه پازيريك
پازيريك كه به نوعي آن را يكي از قديمي‌ترين فرشهاي جهان مي‌دانند، قاليچه‌اي است كه در سال ۱۳۲۸ شمسي توسط فردي به نام رودنكو كشف شد. رودنكو باستان‌شناس و دانشمندي روسي، معتقد بود كه اين قاليچه متعلق به آشوريان پارس است. قاليچه پازيريك كه قدمت آن به ۲۵۰۰ سال پيش بازمي‌گردد در كوهستان آلتاي در جنوب سيبري مركزي و نزديك مرز مغولستان پيدا شد. همچنين رودنكو در كشف قاليچه پازيريك وسايل ديگري چون گلدان چوبي، موميايي دويد و نقش اسب سواري و... را نيز پيدا كرده است كه همگي نشان از قدمت پازيريك دارند. اگر چه بسياري از افراد معتقد بودند كه به خاطر اين نوع سبك قاليبافي در نينوا، قاليچه پازيريك متعلق به نينوا خواهد بود، اما اين قاليچه در منطقه‌اي كه متعلق به پادشاه سكايي بوده يافت شده است. سكاها كه با نام سكيت‌ها، ماساژت‌ها و اسكلتث‌ها نيز از آنها ياد مي‌شد، مردماني كوچ‌نشين و ايراني‌تبار بودند كه دوران زندگي آنها به پيش از هخامنشيان باز‌مي‌گشت. همچنين در نوشته‌هاي سقراط، ارسطو، هرودوت و بطلميوس نيز ميتوان نوشته‌هايي در مورد سكاها كه مردماني سخت‌كوش و هنرمند بودند نيز پيدا كرد. در اين ميان برخي ديگر از پژوهشگران معتقد بودند كه پازيريك به مادها و پارت‌ها تعلق دارد. از اين رو نظريه‌هاي متفاوتي را در مورد قدمت فرش بيان كردند. اما نظريه‌اي كه در اين ميان صحت بيشتري دارد، اين است كه پازيريك متعلق به سكايي‌ها بوده و آنها با پشم حاصل از دام‌هاي خود پازيريك را بافته‌اند. البته ناگفته نماند كه قرار داشتن فرش در كوهستان آلتاي يكي از مهم‌ترين علت‌هاي سالم ماندن آن است. چرا كه اين كوهستان در ارتفاع ۱۵۰۰ متري از سطح درياي آزاد قرار داشته و در بيشتر مواقع پوشيده از يخ است. همين امر نيز موجب گشته تا باكتري‌ها در دماي پايين غير فعال شده و فرش پازيريك در مقابل خطر از بين رفتن مصون بماند. فرش پازيريك اكنون در موزه آرميتاژ روسيه نگهداري مي‌شود و يكي از افتخارات ايرانيان به حساب مي‌آيد. با تحقيقات صورت گرفته روي اين فرش با استفاده از دستگاه‌هاي مختلف مانند راديواكتيو و شباهت بسيار آن با طرحهاي تخت‌جمشيد، كارشناسان آن را به زمان هخامنشيان و قرن ۴ و ۵ پيش از ميلاد نسبت مي‌دهند.
معرفي كشور روسيه - كشور روسيه از بزرگترين كشورهاي آسيا است كه ميتوانيد در اين مقاله اطلاعات كاملي از آن بدست آوريد.
قاليچه پازيريك
شكل ظاهري قاليچه پازيريك
فرش پازيريك كه نماد فاخر هنر ايراني به حساب مي‌آيد داراي ابعادي ۱.۹۸ در ۱.۸۹ متر بوده و از ۳۶۰۰ گره متقارن و جفت شكل يافته است. اين قاليچه بدان جهت يكي از زيباترين قاليچه‌هاي بافته شده در جهان است كه نقشه‌هاي مختلف با دقت و وسواس بسيار روي آن طراحي شده‌اند. رنگ‌هاي بكار رفته در قاليچه پازيريك تماما رنگ‌هاي شاد و سرزنده‌اي مانند آبي، زرد و قرمز بودند. همين امر نشان از اشتراك آن با ديگر قالي‌هاي بافته شده ايراني دارد. اگرچه امروزه به خاطر گذشت زمان اين قاليچه كدر شده و به رنگ صورتي تغيير رنگ پيدا كرده، اما در گذشته پازيريك در نوع خود بسيار درخشان و خيره‌كننده بوده است.
قاليچه پازيريك را بدين خاطر متعلق به قبل از ميلاد مسيح مي‌دانند كه در دو طرف آن گل‌هايي نگاشته شده كه طرحي بابلي دارند و اين طرح متعلق به قبل از ميلاد مسيح بوده است. علاوه بر اين پنج حاشيه و دور روي اين قاليچه طراحي شده است كه در وسط آن ميتوانيد گل‌هايي با چهار گلبرگ نيلوفر را مشاهده كنيد. همچنين در اطراف گل‌ها نيز گل‌هاي ديگر به رنگ آبي و بسيار خيره‌كننده وجود دارد كه امروزه اين طرح در فرشهاي ترك‌ها بيشتر مشاهده مي‌شود.
پازيريك
با نقوش پازيريك بيشتر آشنا شويم
با مشاهده‌ي فرش پازيريك، شما در حاشيه آن به ترتيب از داخل به خارج اسب‌هايي را به همراه سواركارانشان خواهيد ديد كه به صورت رديفي طراحي شده‌اند. سپس گوزن‌هاي خال زرو، حيوانات عجيب اساطيري و گل‌هاي زيباي طراحي شده روي فرش نظر شما را به خود جلب خواهند كرد. در طراحي اين فرش نقش‌مايه‌ها و نگاره‌ها بگونه‌اي با قرينه‌سازي كامل و متوازن طراحي شده‌اند كه هر بيننده‌اي از ديدن آن متحير مي‌ماند.
پازيرك
اسب سواران
روي قالي پازيريك ۲۸ اسب‌سوار را مشاهده خواهيد كرد كه چهره‌ها و كلاه‌هاي آنان كاملا ايراني بوده و با ظرافت بسيار طراحي شده‌اند. همچنين در طراحي اسب‌ها نيز جزئي‌نگري بسياري صورت گرفته است. به عنوان مثال شما دم اسب‌هاي موجود در تصوير را به صورت بافته شده مشاهده خواهيد كرد كه اين نشان از رسم و رسوم زمان جنگ دارد. در رابطه با اين تصوير فرضيه‌اي وجود دارد كه مي‌گويند ۲۸ سواركار نماد ۲۸روز، ۲۴ پره نمادي از ۲۴ ساعت شبانه‌روز و ۳۶۰۰ گره نماد تعداد ثانيه‌هاي يك ساعت هستند.
گوزن ها
يكي ديگر از نقشه‌هاي منحصربهفرد در پازيريك نقش گوزن‌ها بوده كه با طراحي آنها سعي بر نشان دادن نمايي از طبيعت زيباي ايران قديم داشتند. گوزن‌هاي طراحي شده روي فرش نوع خاصي از گوزن‌ها به نام گوزن‌هاي زرد خال هستند كه شاخ‌هاي پهن داشته و مخصوص كشور ايران بوده‌اند.
فرش پازيريك
حيوانات اسطوره اي
در اطراف فرش پازيريك موجودات اساطيري به شكل سر شير و بدن اسب نيز به چشم مي‌خورد كه به اعتقاد مردم قديم اين حيوانات موجودات اساطيري ايراني بوده‌اند. طراحي حيوانات اسطوره‌اي روي فرش پازيريك به گونه‌اي صورت گرفته كه نشان از محافظت سواركاران و گوزن‌هاي زرد از آنها دارد.
گل ها
براي تزئين و زيبايي هرچه بيشتر فرش پازيريك در كنار ۲۴ گل هشت‌پر مياني فرش كه چهار گلبرگ آنها از گل نيلوفر است و به نگاره‌هاي هشت‌پر معروف شده‌اند، گل‌هاي ريزي نيز در اطراف حاشيه براي زيبايي بيشتر به چشم مي‌خورد.
عجايب قالي پازيريك
از آنجايي كه قالي پازيريك بافته شده از الياف و پشم است، بنابراين بايد پس از مدت كوتاهي تجزيه مي‌شد و از بين ميرفت. اما همانطور كه مي‌بينيد بعد از گذشت ۲۵۰۰ سال همچنان سالم مانده است. همين امر يكي از عجايب قالي پازيريك است. چرا كه از محل كشف قاليچه چيزي جز استخوان‌هاي پادشاه مدفون در آن گور باقي نمانده بود. محققان تنها دليل سالم ماندن قاليچه پازيريك را، بودن آن در غار يخ‌زده آتالاي مي‌دانند. چون قاليچه در آنجا منجمد شده و به همين خاطر سالم مانده است.
دلايل ايراني بودن پازيريك
در بالا به شواهدي كه نشان‌دهنده ايراني بودن پازيريك است اشاره كرديم. يكي از اين شباهت‌ها نقاشي روي فرش بوده كه با بررسي‌هاي صورت گرفته روي آن مشخص گشته اين قالي يكي از هنرهاي ايرانيان است. همچنين شباهت نقش‌هاي قالي پازيريك با آثار موجود در تخت‌جمشيد كه اشاره بر نگرش سياسي و اجتماعي دوره هخامنشي دارد نيز گواه اين ماجرا است.
از ديگر مواردي كه ميتوان قاليچه پازيريك را يك قاليچه اصيل ايراني دانست، استفاده گسترده رنگ قرمز در آن است. چرا كه در دوره هخامنشيان رنگ مايه قرمز در ايران به وفور يافت مي‌شد و قاليبافان از اين رنگ در تمامي طرحها و نقش‌هاي خود استفاده مي‌كردند.
فرش پازيريك
تحريف در تاريخ
همانطور كه مي‌دانيد در طول تاريخ به خاطر اوضاع سياسي، بسياري از اشيا كهن دچار تحريف و دست‌كاري شده‌اند. قاليچه پازيريك نيز يكي از اشيا كهن و قديمي ايراني است كه از اين امر مستثني نبود. در سال ۱۹۷۸ ميلادي بسياري از افراد قاليچه پازيريك را به تركان ساكن در آسيا متعلق مي‌دانستند. همچنين در سال ۱۹۹۰ ميلادي نيز مقاله‌اي با نام فرشهاي قبل از ظهور اسلام منتشر گشت كه در آن فرش پازيريك را به اقوام آلتايي نسبت داده بودند. در اين مقاله گفته شده بود كه فرش پازيريك توسط اقوام آلتايي بافته شده است و تنها در نقوش و طرحهاي آن از آثار ايراني كمك گرفته‌اند.
داستان كشف پازيريك
قاليچه پازيريك در دره‌اي به نام پازيريك كشف گرديد كه همين امر موجب قرار دادن نام پازيريك روي آن شد. پيدا كردن قاليچه پازيريك در قبري سرپوشيده با لايه‌هاي يخي ضخيم در مرز مغولستان كه اغلب آن تخريب شده بود صورت گرفت. در اين باره جالب است بدانيد كه يخ‌هاي موجود در غار حدود ۲۵ قرن از قاليچه پازيريك محافظت كرده و مانع از بين رفتن آن شده بودند. دره پازيريك جزئي از كوه آلتاي بوده كه در تمامي سال آب و هواي بسيار سرد دارد، به گونه‌اي كه تمامي وسايل موجود در آن فريز شده و تا كنون نيز باقي مانده‌اند. در اين غار جسد بانوي سكايي كه از اشراف و بلند مرتبه‌هاي سكاها بوده نيز در تابوتي كه بر روي آن تصاويري از گوزن و پلنگ حكاكي گشته پيدا شده بود. اين جوان به گونه‌اي با دقت زياد موميايي شده كه هنوز خالكوبي هاي روي بدن آن را ميتوان به وضوح ديد. فرش پازيريك از جمله اشياي گران‌بهااي است كه همراه اين جسد در غار فريز شده بود.
يكي ديگر از دلايل اشرافي بودن بانوي سكايي، پيدا شدن جسد ۶ اسب در اطراف اين قبر در گورهاي جداگانه بوده است. همچنين از ديگر اشيا گران‌بها يافت شده درغار ميتوان به روسري طلاكاري شده، ظروف قيمتي كه در آنها تخم گشنيز قرار داشت نيز اشاره كرد. تمام گفته‌هاي بالا نشان از اين دارد كه منطقه پازيريك در زمان قديم منطقه‌اي تجاري و بسيار پر رفت‌و‌آمد بوده كه سكاها بر آن حكومت داشته‌اند.
فرش پازيريك
صنعت قالي در ايران
اگر تاكنون به عكس‌ها و فيلم‌هاي قديمي ايراني نگاهي كرده باشيد، قطعا قالي و قاليچه‌هاي رنگارنگي را در خانه‌ي تمام ايرانيان ديده‌ايد. از آنجايي كه در قديم قالي كالايي تجملي محسوب مي‌شد، بنابراين بافندگان با صبر و حوصله بسيار قاليچه‌هاي دستي را مي‌بافتند تا فرشي بي‌نقص و فاخر به مردم ارائه دهند. در زمان گذشته كمتر كشوري پيدا مي‌شد كه در خانه همه افراد فرش دستبافت وجود داشته باشد، اما در كشور ايران فرش دستباف سابقه‌اي ديرينه داشته و نمادي از فرهنگ و هنر كشور محسوب مي‌شود.
امروزه در كشور ايران فرشهاي دستبافت زيادي با شكل و شمايل بسيار زيبا توليد شده و به تمامي دنيا فرستاده مي‌شوند. به گونه‌اي كه اكنون ركورد بزرگترين فرش دستباف جهان كه در گينس به ثبت رسيده متعلق به كشور ايران است.
به ديدار فرش پازيريك برويم
همانطور كه در بالا نيز اشاره كرديم، اكنون فرش زيبا و بي‌نظير پازيريك در موزه آرميتاژ روسيه نگهداري مي‌شود. براي بازديد از اين فرش منحصربهفرد ميتوانيد در روزهاي چهارشنبه تا جمعه از ساعت ۱۰:۳۰ صبح تا ۲۱ شب و در روزهاي شنبه، يكشنبه، پنج‌شنبه و سه‌شنبه از ساعت ۱۰:۳۰ صبح تا ۶ عصر به موزه آرميتاژ واقع در آدرس زير مراجعه كنيد.
روسيه، پستنبورگ، خيابان دوم، ميدان دوورتساوايا، موزه آرميتاژ
براي دسترسي به موزه مي توانيد از مترو و اتوبوس استفاده نماييد. براي اين منظور بايد با استفاده از مترو خط‌هاي گوستيني، پروسپكت و ادميرال خود به موزه برسانيد. همچنين اتوبوس‌هاي شماره ۷، ۱۰، ۲۴ و ۱۹۱ نيز مسيرشان به موزه آرميتاژ منتهي مي‌شود. براي بازديد از موزه فراموش نكنيد كه حتما بايد بليط تهيه كنيد كه هزينه‌اي حدود ۱۸ تا ۲۳ دلار دارد.
فرش پازيريك
سخن پاياني
بي شك ديدن فرهنگ و هنر ايراني در ديگر كشورها موجب خوشحالي و افتخار هر فرد ايراني است. فرش پازيريك كهن‌ترين فرش دنيا، از آن دسته اشيايي است كه وجود آن در موزه آرميتاژ روسيه باعث افتخار ما خواهد بود. چرا كه اين فرش نمادي از تاريخ، فرهنگ و هنر ديرينه ايرانيان بوده و ارزش بسيار بالايي دارد. از اين رو فراموش نكنيد كه اگر به كشور روسيه سفر كرديد حتما به موزه آرميتاژ رفته و از قاليچه پازيريك ديدن نماييد.
قاليشويي منطقه 8
برچسب:
،
ادامه مطلب
بازدید:
